Hướng dẫn tối ưu tốc độ website toàn diện

[Nhật Quang]

Website tải chậm khiến trải nghiệm người dùng kém, tăng tỷ lệ thoát và ảnh hưởng SEO. Bài viết này trình bày các bước thực tế để cải thiện tốc độ từ hosting, caching đến tối ưu mã và tài nguyên bên thứ ba.

Tại sao trang của tôi tải chậm?​

Nhiều người thường hỏi: "Tại sao trang của tôi tải chậm?" Nguyên nhân có thể đến từ hosting kém, cấu trúc mã, hình ảnh chưa tối ưu, nhiều tài nguyên bên thứ ba hoặc không dùng kỹ thuật nén và caching hợp lý.

Đánh giá hosting bằng Time To First Byte (TTFB)​

TTFB (Time To First Byte) đo thời gian từ khi trình duyệt gửi yêu cầu đến khi nhận được byte đầu tiên từ máy chủ. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu năng hosting. Google Web Vitals đặt ngưỡng: dưới 800 ms là tốt, 800–1800 ms cần cải thiện, trên 1800 ms là kém.

Bạn có thể kiểm tra TTFB bằng Lighthouse (trong Chrome DevTools), PageSpeed Insights hoặc các công cụ đo tốc độ như DebugBear. Kiểm tra cả phiên bản di động và desktop vì mỗi nền tảng có điểm TTFB khác nhau.

Sử dụng CDN để phân phối nội dung​

CDN (Content Delivery Network) là mạng lưới máy chủ phân tán theo địa lý, giúp phục vụ các tài nguyên tĩnh (CSS, JS, ảnh) từ máy chủ gần người dùng nhất, giảm độ trễ và tăng tốc tải trang. Các ví dụ phổ biến: Cloudflare, Fastly, Bunny.net, Akamai, KeyCDN và CDN tích hợp của các cloud lớn như Google Cloud hay AWS.

Bạn có thể tích hợp CDN qua thay đổi DNS (CNAME), cấu hình trên hosting/CDN hoặc dùng plugin nếu dùng CMS như WordPress.

Nén văn bản: GZIP và Brotli​

GZIP và Brotli là hai thuật toán nén giúp giảm kích thước tệp văn bản như HTML, CSS, JS. Brotli thường nén tốt hơn chút so với GZIP, nhưng hỗ trợ trình duyệt hơi thấp hơn một chút. Hầu hết CDN hiện hỗ trợ Brotli và sẽ fallback về GZIP nếu cần.

Kiểm tra xem server đã bật nén bằng các công cụ kiểm tra GZIP/Brotli. Nếu hosting chưa hỗ trợ, bạn có thể bật thông qua CDN hoặc plugin caching trên CMS.

HTTP/2 và HTTP/3​

HTTP/2 cải thiện so với HTTP/1.1 bằng header compression và multiplexing. HTTP/3 dùng giao thức QUIC, giảm vấn đề head-of-line blocking, cải thiện handshake bảo mật và thường cho hiệu suất tốt hơn trên mạng không ổn định.

Không phải mọi trình duyệt đều hỗ trợ HTTP/3, nhưng nên bật HTTP/2 tối thiểu. Bạn có thể kiểm tra hỗ trợ HTTP/2/3 bằng các công cụ kiểm tra HTTP/3.

Caching ở các lớp khác nhau​

Caching là kỹ thuật lưu trữ bản sao của tài nguyên để phục vụ nhanh hơn. Bạn có thể triển khai cache ở nhiều tầng: CDN, reverse proxy, server, ứng dụng và trình duyệt. Mỗi tầng có vai trò khác nhau và hiệu quả phụ thuộc vào kiến trúc ứng dụng.

Thử nghiệm và thiết lập chính sách cache (Cache-Control, ETag, Expires) phù hợp để tối ưu tốc độ, đồng thời cân nhắc invalidate cache khi cập nhật nội dung.

Tài nguyên bên thứ ba (third-party)​

Các tài nguyên bên thứ ba như quảng cáo, script phân tích, widget mạng xã hội thường làm chậm trang vì cần kết nối tới máy chủ khác. Mỗi kết nối mới thêm thời gian DNS, TCP/ TLS handshake và tải file.

Kiểm tra danh sách third-party bằng Lighthouse (tab "Minimize third-party usage") và giảm số lượng hoặc trì hoãn tải các script không cần thiết. Nếu có thể, tự host các thư viện quan trọng hoặc tải bất đồng bộ, defer, hoặc dùng kỹ thuật lazy load cho widget.

Loại bỏ mã không dùng (unused CSS/JS)​

Trang web thường chứa CSS và JavaScript không được sử dụng trên nhiều trang, làm tăng thời gian tải và phân tích. Hãy audit mã, loại bỏ thư viện thừa, tách mã theo trang (code-splitting), minify và nén file.

Sử dụng công cụ audit như Lighthouse để tìm tài nguyên không dùng và áp dụng chiến lược lazy loading, tree-shaking, hoặc chỉ nạp script cần thiết cho mỗi trang.

Kết luận và các bước khuyến nghị​

Bắt đầu bằng đo đạc: kiểm tra TTFB, Lighthouse và báo cáo third-party. Sau đó ưu tiên: cải thiện hosting/CDN, bật nén Brotli/GZIP, hỗ trợ HTTP/2/3, thiết lập caching hợp lý, giảm và tối ưu tài nguyên bên thứ ba, và loại bỏ mã không dùng.

Đầu tư vào theo dõi hiệu năng định kỳ sẽ giúp bạn phát hiện sớm các vấn đề và duy trì trải nghiệm người dùng mượt mà.

Nguồn: https://www.debugbear.com/blog/make-your-website-faster