Khám phá mạng lưới đường La Mã 186.000 dặm

[Nhật Quang]

Dự án bản đồ số Itiner-e vừa tái tạo mạng lưới đường La Mã khoảng năm 150 CN và ước tính tổng chiều dài lên tới 186.000 dặm, nhiều hơn khoảng 62.100 dặm so với các bản đồ trước đó. Nghiên cứu kết hợp bản đồ địa hình, ảnh vệ tinh và tư liệu khảo cổ để đưa ra bức tranh chi tiết hơn về hệ thống giao thông La Mã.

Bản đồ số Itiner-e tái tạo các tuyến đường La Mã​

Dự án công khai mang tên Itiner-e do các nhà nghiên cứu từ Đại học Aarhus (Đan Mạch) và Universitat Autònoma de Barcelona (Tây Ban Nha) phát triển cho thấy hệ thống đường La Mã vào khoảng thế kỷ II CN rộng lớn hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây. Nhóm nghiên cứu ước tính tổng chiều dài đường lên đến 186.000 dặm (xấp xỉ 299.000 km), cao hơn khoảng 62.100 dặm so với các nỗ lực bản đồ trước đó.

Để đạt được kết quả này, họ phân tích nhiều nguồn gồm bản đồ địa hình, ảnh vệ tinh, tư liệu ghi chép thời xưa và các di tích khảo cổ. Kết quả được mô tả trong một nghiên cứu công bố ngày 6/11 trên tạp chí Scientific Data. Một trong những khác biệt quan trọng của Itiner-e là việc dựng dữ liệu một cách không gian hóa, tức là các tuyến đường được điều chỉnh theo thực tế địa hình (ví dụ chọn qua đường đèo quanh co thay vì vẽ đường thẳng trên bản đồ).

Cơ sở dữ liệu hiện có 14.769 đoạn đường, trong đó gần 63.400 dặm là các tuyến chính và khoảng 121.600 dặm là các đường phụ. Bản đồ mới cho thấy mạng lưới đường phủ trên diện tích hơn 1,5 triệu dặm vuông (xấp xỉ 3,9 triệu km²), chủ yếu xuất phát từ việc nhận diện nhiều tuyến hơn ở bán đảo Iberia, Hy Lạp và Bắc Phi so với dự đoán trước đó.

Về độ chắc chắn của dữ liệu, nhóm tác giả lưu ý chỉ khoảng 2,7% bản đồ có thể biết chính xác dựa trên bằng chứng trực tiếp như cột cây số đá còn sót lại; gần 90% phần còn lại có độ chính xác thấp hơn nhưng vẫn xác định được vị trí khái quát dựa trên nguồn sơ cấp và ước lượng địa hình; khoảng 7,4% tuyến đường là suy đoán. Bản đồ phản ánh một khoảnh khắc duy nhất trong lịch sử hơn 500 năm của Đế chế La Mã, nên sự thay đổi theo thời gian vẫn là vấn đề cần nghiên cứu sâu hơn.

Các tác giả gọi việc làm sáng tỏ những lỗ hổng tri thức về đường xá La Mã là một bước quan trọng và kêu gọi các dự án quy mô lớn tiếp theo để nghiên cứu chi tiết thời gian xây dựng, sử dụng và thay đổi của hệ thống đường này. Hệ thống đường La Mã từng là xương sống giúp thu thuế, cơ động quân đội, phát triển thương mại và tạo điều kiện cho cuộc sống hàng ngày của hàng chục triệu cư dân trong đế chế.

Nguồn: Popsci