Các website ngày nay được tích hợp khá nhiều thứ hay ho, từ những hiệu ứng hoạt hoạ loè loẹt, cho đến các video tự động chạy. Nếu bạn ghét những tính năng đó, bạn đang làm điều đúng đắn: không chỉ phiền phức, chúng còn có hại cho hành tinh chúng ta đang sống.
Theo Website Carbon - một trang web chuyên tính lượng khí thải trực tuyến, trung bình một website thải ra 1,76g CO2 cho mỗi lượt xem; do đó một trang với 100.000 lượt xem mỗi tháng sẽ thải ra 1.760kg CO2 mỗi năm. Website càng phức tạp càng đòi hỏi nhiều năng lượng để nạp trang, kéo theo đó là càng gây nên những tác động lớn hơn đến môi trường. Với thế giới internet cực kỳ rộng lớn, bạn hẳn đoán ra được chúng ta đang gặp rắc rối lớn đến mức nào. "Internet về cơ bản là cỗ máy sử dụng nhiên liệu hoá thạch lớn nhất toàn hành tinh" - theo lời Jack Amend, nhà sáng lập Web Neural Project, một tổ chức với sứ mệnh giải quyết tình trạng xả thải carbon của các website.
Một website đơn giản như Low Tech Magazine sản sinh chỉ 0,24g CO2 mỗi lượt xem; ngược lại, một website với tính năng tự động chạy video, như 11 Coffee & Co, sản sinh đến 10,08g CO2 mỗi lượt xem. (Website của tổ chức do Elon và Kimbal Musk sáng lập, chỉ gồm 7 dòng chữ trên nền trắng, là một trong những trang web sạch nhất thế giới khi chỉ sản sinh 0,39kg CO2 mỗi năm.) Và theo số liệu từ HTTP Archive, càng về sau này, các website lại càng trở nên kém hiệu quả hơn: ngày nay, một website trung bình nặng khoảng 2MB, so với chưa đầy 500KB vào năm 2010.
Website của Musk Foundation
Nhận thức của mọi người về ô nhiễm internet đang dần được cải thiện, một phần nhờ sự xuất hiện của những công ty thân thiện với môi trường, chuyên thiết kế các website theo tiêu chí giảm thiểu lượng khí thải sản sinh ra. "Cho đến gần đây, tác động lên môi trường của internet vẫn chưa phải là thứ mà mọi người thực sự nghĩ đến" - theo lời Vineeta Greenwood, giám đốc tài khoản tại công ty thiết kế Wholegrain Digital. "Tuy nhiên, chúng ta đang trong tình trạng khẩn cấp về khí hậu, và tạo nên một internet bền vững chỉ là một hành động mà chúng ta có thể và phải thực hiện".
Theo Greenwood, một trong những cách hiệu quả nhất để giảm lượng khí thải carbon của một website là chuyển chúng sang một web host thân thiện với môi trường - về cơ bản, đó là một công ty hosting hoạt động nhờ vào năng lượng tái tạo. Một trong số đó là GreenGeeks, vốn khẳng định sẽ hồi chuyển gấp 3 lần mức năng lượng tiêu thụ khi lưu trữ hơn 600.000 website vào lại lưới điện thông qua các chứng nhận năng lượng tái tạo.
Nhưng giảm khí thải đôi khi không phức tạp đến thế - các nhà thiết kế website có thể chỉ cần giới hạn số lượng hình ảnh thể hiện trên mỗi trang web. "Hình ảnh là yếu tố lớn nhất góp phần vào khối lượng của trang web. Bạn càng dùng nhiều ảnh và những hình ảnh đó càng lớn, thì lượng dữ liệu cần truyền tải sẽ càng nhiều, và do đó đòi hỏi nhiều năng lượng hơn" - Greenwood giải thích. "Sử dụng đồ hoạ SVG thay cho các định dạng như JPEG, PNG, và GIF có thể giúp giảm kích cỡ hình ảnh, và bạn có thể sử dụng một công cụ nén để giảm kích cỡ thêm nữa." Bên cạnh đó, cô khuyến nghị sử dụng các font chữ hệ thống vốn đã được cài đặt sẵn trên hầu hết các thiết bị thay vì font tuỳ biến để giảm khí thải hơn nữa.
Nhưng thiết kế web thân thiện với môi trường không nhất phải đi kèm với những thoả hiệp về thẩm mỹ. "Thiết kế tốt là phải luôn thận trọng. Một website được thiết kế và xây dựng một cách bền vững không chỉ tốt hơn cho hành tinh và lượng khí thải carbon mà doanh nghiệp của bạn thải ra; nó còn có nghĩa thời gian nạp trang nhanh hơn, và trải nghiệm tiếp cận tốt hơn đối với người dùng" - theo Matt Hocking, giám đốc công ty thiết kế web Leap. "Hãy tự hỏi chính mình, liệu bạn có thực sự cần nhiều ảnh hay các yếu tố tương tác thị giác đến vậy hay không?"
Một trường hợp điển hình ở đây là website không khí thải carbon của Volkswagen Canada Ra mắt vào tháng 2/2021, microsite này - nơi trưng bày các mẫu xe hơi điện của hãng - là tác phẩm của Wholegrain Digital và TYPE 1, một nhóm tập hợp các chuyên gia thiết kế từ hai công ty TAXI và Wunderman Thomson. Các trang web này được dựng với hai màu trắng và đen thay vì đủ màu sắc như thông thường. Hình ảnh truyền thống được thay thế bằng ảnh mosaic của các ký tự ASCII dung lượng thấp, tạo ra ảo ảnh về bóng của các mẫu xe. Ở "hậu trường", mã lệnh được tinh chỉnh nhằm giảm khối lượng của trang. Theo Allen Kwong, giám đốc sáng tạo tại TYPE 1 và TAXI, duyệt website này chỉ sản sinh ra trung bình 0,022g CO2 mỗi lượt xem, so với mức trung bình của các website khác là 1,76g.
Website không khí thải carbon của Volkswagen Canada
Studio thiết kế tại Amsterdam, FormaFantasma tiến xa thêm một bước nữa trong quá trình đại tu website của họ hồi đầu năm nay. Quyết định quay về với những gì cơ bản nhất, studio này sử dụng nền trắng, font chữ hệ thống như Arial và Times New Roman, độ đậm của chữ ở mức tối thiểu, và các siêu liên kết màu xanh dương cổ điển. Hình ảnh mặc định khá nhỏ, và khách ghé xem trang web có thể phóng lớn chúng; thông tin về kích cỡ tập tin của mỗi ảnh cỡ đầy đủ được hiển thị nếu họ rà chuột lên trên chúng. Toàn bộ website có thể được xem ở chế độ tối nhằm giảm độ sáng màn hình và mức năng lượng tiêu thụ.
Website của FormaFantasma
"Tính thẩm mỹ của website chúng tôi bị ảnh hưởng một phần bởi các trang web nguyên bản thời đầu. Chúng tôi còn lấy cảm hứng bởi phong cách điều hướng trực quan của Wikipedia. Chúng tôi có các mục tóm tắt ở đầu mỗi trang, ghi chú trong các nội dung ở thân trang, và phần lời chú cuối trang với liên kết ra ngoài" - theo đồng sáng lập FormaFantasma, Simone Farresin. "Chúng tôi muốn biến website của mình càng hiệu quả về năng lượng càng tốt. Thiết kế được hướng đến sự gọn gàng, mạch lạc, và nhiều thông tin nhằm giúp khách ghé thăm không phải nạp những nội dung không mong muốn".
Các website thân thiện với môi trường hiện vẫn chiếm thiểu số; ngày nay, có đến 1,83 tỷ website trên internet, hầu hết đều không tuân theo các nguyên tắc thiết kế ít khí thải. Tuy nhiên, mọi người đang dần quan tâm nhiều hơn đến tính bền vững trong thế giới số. Hơn 1.360 cá nhân và công ty, bao gồm Google, đã ký Bản Tuyên ngôn Web Bền vững từ năm 2019, cam kết sẽ tạo ra một internet bền vững hơn.
"Web đang tăng trưởng với một tốc độ chóng mặt" - theo Amend. "Với 51% dân số thế giới vẫn chưa được tiếp cận internet, chúng ta đang ở khúc giao thời quan trọng, nơi chúng ta phải quyết định internet của tương lai sẽ được xây dựng ra sao", anh nói. "Liệu chúng ta có bắt đầu tạo nên một internet bền vững, nơi người dùng được cung cấp thông tin và thảo luận về những tác động của thói quen số của họ hay không? Hay liệu chúng ta sẽ tiếp tục tình trạng hiện nay, và để cho mật độ carbon của cuộc sống số tăng cao vượt tầm kiểm soát?"
Theo Genk
Theo Website Carbon - một trang web chuyên tính lượng khí thải trực tuyến, trung bình một website thải ra 1,76g CO2 cho mỗi lượt xem; do đó một trang với 100.000 lượt xem mỗi tháng sẽ thải ra 1.760kg CO2 mỗi năm. Website càng phức tạp càng đòi hỏi nhiều năng lượng để nạp trang, kéo theo đó là càng gây nên những tác động lớn hơn đến môi trường. Với thế giới internet cực kỳ rộng lớn, bạn hẳn đoán ra được chúng ta đang gặp rắc rối lớn đến mức nào. "Internet về cơ bản là cỗ máy sử dụng nhiên liệu hoá thạch lớn nhất toàn hành tinh" - theo lời Jack Amend, nhà sáng lập Web Neural Project, một tổ chức với sứ mệnh giải quyết tình trạng xả thải carbon của các website.
Một website đơn giản như Low Tech Magazine sản sinh chỉ 0,24g CO2 mỗi lượt xem; ngược lại, một website với tính năng tự động chạy video, như 11 Coffee & Co, sản sinh đến 10,08g CO2 mỗi lượt xem. (Website của tổ chức do Elon và Kimbal Musk sáng lập, chỉ gồm 7 dòng chữ trên nền trắng, là một trong những trang web sạch nhất thế giới khi chỉ sản sinh 0,39kg CO2 mỗi năm.) Và theo số liệu từ HTTP Archive, càng về sau này, các website lại càng trở nên kém hiệu quả hơn: ngày nay, một website trung bình nặng khoảng 2MB, so với chưa đầy 500KB vào năm 2010.
Website của Musk Foundation
Nhận thức của mọi người về ô nhiễm internet đang dần được cải thiện, một phần nhờ sự xuất hiện của những công ty thân thiện với môi trường, chuyên thiết kế các website theo tiêu chí giảm thiểu lượng khí thải sản sinh ra. "Cho đến gần đây, tác động lên môi trường của internet vẫn chưa phải là thứ mà mọi người thực sự nghĩ đến" - theo lời Vineeta Greenwood, giám đốc tài khoản tại công ty thiết kế Wholegrain Digital. "Tuy nhiên, chúng ta đang trong tình trạng khẩn cấp về khí hậu, và tạo nên một internet bền vững chỉ là một hành động mà chúng ta có thể và phải thực hiện".
Theo Greenwood, một trong những cách hiệu quả nhất để giảm lượng khí thải carbon của một website là chuyển chúng sang một web host thân thiện với môi trường - về cơ bản, đó là một công ty hosting hoạt động nhờ vào năng lượng tái tạo. Một trong số đó là GreenGeeks, vốn khẳng định sẽ hồi chuyển gấp 3 lần mức năng lượng tiêu thụ khi lưu trữ hơn 600.000 website vào lại lưới điện thông qua các chứng nhận năng lượng tái tạo.
Nhưng giảm khí thải đôi khi không phức tạp đến thế - các nhà thiết kế website có thể chỉ cần giới hạn số lượng hình ảnh thể hiện trên mỗi trang web. "Hình ảnh là yếu tố lớn nhất góp phần vào khối lượng của trang web. Bạn càng dùng nhiều ảnh và những hình ảnh đó càng lớn, thì lượng dữ liệu cần truyền tải sẽ càng nhiều, và do đó đòi hỏi nhiều năng lượng hơn" - Greenwood giải thích. "Sử dụng đồ hoạ SVG thay cho các định dạng như JPEG, PNG, và GIF có thể giúp giảm kích cỡ hình ảnh, và bạn có thể sử dụng một công cụ nén để giảm kích cỡ thêm nữa." Bên cạnh đó, cô khuyến nghị sử dụng các font chữ hệ thống vốn đã được cài đặt sẵn trên hầu hết các thiết bị thay vì font tuỳ biến để giảm khí thải hơn nữa.
Nhưng thiết kế web thân thiện với môi trường không nhất phải đi kèm với những thoả hiệp về thẩm mỹ. "Thiết kế tốt là phải luôn thận trọng. Một website được thiết kế và xây dựng một cách bền vững không chỉ tốt hơn cho hành tinh và lượng khí thải carbon mà doanh nghiệp của bạn thải ra; nó còn có nghĩa thời gian nạp trang nhanh hơn, và trải nghiệm tiếp cận tốt hơn đối với người dùng" - theo Matt Hocking, giám đốc công ty thiết kế web Leap. "Hãy tự hỏi chính mình, liệu bạn có thực sự cần nhiều ảnh hay các yếu tố tương tác thị giác đến vậy hay không?"
Một trường hợp điển hình ở đây là website không khí thải carbon của Volkswagen Canada Ra mắt vào tháng 2/2021, microsite này - nơi trưng bày các mẫu xe hơi điện của hãng - là tác phẩm của Wholegrain Digital và TYPE 1, một nhóm tập hợp các chuyên gia thiết kế từ hai công ty TAXI và Wunderman Thomson. Các trang web này được dựng với hai màu trắng và đen thay vì đủ màu sắc như thông thường. Hình ảnh truyền thống được thay thế bằng ảnh mosaic của các ký tự ASCII dung lượng thấp, tạo ra ảo ảnh về bóng của các mẫu xe. Ở "hậu trường", mã lệnh được tinh chỉnh nhằm giảm khối lượng của trang. Theo Allen Kwong, giám đốc sáng tạo tại TYPE 1 và TAXI, duyệt website này chỉ sản sinh ra trung bình 0,022g CO2 mỗi lượt xem, so với mức trung bình của các website khác là 1,76g.
Website không khí thải carbon của Volkswagen Canada
Studio thiết kế tại Amsterdam, FormaFantasma tiến xa thêm một bước nữa trong quá trình đại tu website của họ hồi đầu năm nay. Quyết định quay về với những gì cơ bản nhất, studio này sử dụng nền trắng, font chữ hệ thống như Arial và Times New Roman, độ đậm của chữ ở mức tối thiểu, và các siêu liên kết màu xanh dương cổ điển. Hình ảnh mặc định khá nhỏ, và khách ghé xem trang web có thể phóng lớn chúng; thông tin về kích cỡ tập tin của mỗi ảnh cỡ đầy đủ được hiển thị nếu họ rà chuột lên trên chúng. Toàn bộ website có thể được xem ở chế độ tối nhằm giảm độ sáng màn hình và mức năng lượng tiêu thụ.
Website của FormaFantasma
"Tính thẩm mỹ của website chúng tôi bị ảnh hưởng một phần bởi các trang web nguyên bản thời đầu. Chúng tôi còn lấy cảm hứng bởi phong cách điều hướng trực quan của Wikipedia. Chúng tôi có các mục tóm tắt ở đầu mỗi trang, ghi chú trong các nội dung ở thân trang, và phần lời chú cuối trang với liên kết ra ngoài" - theo đồng sáng lập FormaFantasma, Simone Farresin. "Chúng tôi muốn biến website của mình càng hiệu quả về năng lượng càng tốt. Thiết kế được hướng đến sự gọn gàng, mạch lạc, và nhiều thông tin nhằm giúp khách ghé thăm không phải nạp những nội dung không mong muốn".
Các website thân thiện với môi trường hiện vẫn chiếm thiểu số; ngày nay, có đến 1,83 tỷ website trên internet, hầu hết đều không tuân theo các nguyên tắc thiết kế ít khí thải. Tuy nhiên, mọi người đang dần quan tâm nhiều hơn đến tính bền vững trong thế giới số. Hơn 1.360 cá nhân và công ty, bao gồm Google, đã ký Bản Tuyên ngôn Web Bền vững từ năm 2019, cam kết sẽ tạo ra một internet bền vững hơn.
"Web đang tăng trưởng với một tốc độ chóng mặt" - theo Amend. "Với 51% dân số thế giới vẫn chưa được tiếp cận internet, chúng ta đang ở khúc giao thời quan trọng, nơi chúng ta phải quyết định internet của tương lai sẽ được xây dựng ra sao", anh nói. "Liệu chúng ta có bắt đầu tạo nên một internet bền vững, nơi người dùng được cung cấp thông tin và thảo luận về những tác động của thói quen số của họ hay không? Hay liệu chúng ta sẽ tiếp tục tình trạng hiện nay, và để cho mật độ carbon của cuộc sống số tăng cao vượt tầm kiểm soát?"
Tham khảo: Wired
Theo Genk
